Iets meer dan een jaar geleden schreef Angela van der Putten, hoofdinspecteur Maatschappelijke zorg en Jeugd een brief aan alle organisaties van zorgaanbieders in de zorg en jeugdhulp.

Ze kreeg steeds meer meldingen van vervalste diploma’s (een verdubbeling). Kijkend en luisterend naar de markt is het na deze brief niet minder geworden. Je zou maar iemand aan het bed van een naaste hebben staan met een vervalst diploma. Wat mij betreft is het noodzakelijk om de koe bij de hoorns te vatten en samen dit soort praktijken de kop in te drukken. Mijn statement is dan ook; “Niemand wordt beter van diplomavervalsing.”

Toenemend gebruik van ZZP’ers in de zorgsector

Het aantal Zelfstandige Professionals in de Zorg (ZZP’ers) neemt gestaag toe, met name de in de zorgsector lees je in de nieuwskoppen, maar ook andere sectoren hebben te maken met diploma fraude. Afgelopen week nog door een examinator voor VCA certificaten, meer dan 1300 gedupeerden. Het CBS stelt dat in 2018 100.000 ZZP’ers en nu zelfs 134.000 ZZP’ers in de zorg werkzaam zijn. 94% daarvan had al een baan binnen de zorg en maar 10% geeft aan wel weer terug te willen naar een dienstverband, aldus het CBS. Overigens is ook duidelijk dat de groei aan ZZP’ers in de zorg met name door uitzendkrachten komen die overstappen op het ZZP-schap. Dit heeft zowel voordelen als nadelen;

• Enerzijds bieden ZZP’ers flexibiliteit en kunnen ze de druk op het personeelstekort verminderen.
• Anderzijds brengt het gebruik van ZZP’ers ook risico's met zich mee. Het ontbreken van een vast dienstverband kan leiden tot een gebrek aan betrokkenheid en continuïteit in de zorgverlening. Bovendien kunnen ZZP’ers mogelijk niet over de benodigde kwalificaties beschikken, wat de veiligheid en kwaliteit van de zorg in gevaar kan brengen.

Veel van de ZZP’ers worden via bemiddelaars aangenomen. Dit zorgt voor een vermindering van de administratieve druk voor zorginstellingen, maar maakt het des te belangrijker te borgen dat de kwalificaties van die zorgverlener op een juiste manier wordt gecontroleerd.

De gevolgen van vervalste diploma's in de zorg

Een ernstig risico dat, volgens de brief van mevrouw van der Putten, gepaard gaat met het gebruik van tijdelijke zorgverleners, ZZP’ers of uitzendkrachten in de zorgsector, is het gebruik van vervalste diploma's, certificaten of verklaringen omtrent het gedrag (VOG). Deze externe zorgverleners die vervalste diploma’s gebruiken, beschikken niet over de juiste kennis en vaardigheden die nodig zijn voor het uitoefenen van hun beroep. Het gebruik van valse diploma's is een vorm van fraude die grote gevolgen hebben voor de patiëntveiligheid en de kwaliteit van de zorg. De bestaande teams worden zwaarder belast en het kan leiden tot ernstige fouten in de zorgverlening en zelfs tot schade aan patiënten. Bovendien ondermijnt het gebruik van vervalste diploma's het vertrouwen in de zorgsector en kan het leiden tot reputatieschade voor zorginstellingen.

Uiteindelijk blijft de zorgaanbieder eindverantwoordelijk voor de medewerkers die zij inzet. Dat geldt voor vaste medewerkers, uitzendkrachten, detacheerders én ZZP’ers, dat staat namelijk in de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (WKKGZ) en de Jeugdwet. De screening (vergewisplicht) is ook onderdeel van deze eindverantwoordelijkheid. De wetgever heeft deze verantwoordelijkheid nadrukkelijk bij zorgverleners neergelegd en niet bij bemiddelingsbureaus. Het vinden van een betrouwbaar bemiddelingsbureau is dan ook extra belangrijk.

Kort samengevat dient een zorgverlener alle medewerkers te screenen op de juistheid van identiteit, diploma’s en certificaten, en op registraties.

De juridische consequenties van het gebruik van vervalste diploma's

Het gebruik van vervalste diploma's in de zorgsector is niet alleen ethisch onaanvaardbaar, maar ook strafbaar volgens de wet. Zorginstellingen die tijdelijke krachten in dienst nemen zonder de geldigheid van hun diploma's te controleren, kunnen aansprakelijk worden gesteld voor eventuele schade die voortvloeit uit de onbekwaamheid van de ZZP’er. Daarnaast kunnen zowel de ZZP’er als de zorginstelling strafrechtelijk worden vervolgd voor fraude en valsheid in geschrifte.

Het is daarom essentieel dat zorginstellingen de nodige stappen ondernemen om zich te beschermen tegen het gebruik van vervalste diploma's en ervoor te zorgen dat alleen gekwalificeerde professionals worden ingehuurd. De tools en mogelijkheden die hiervoor beschikbaar zijn poog ik in het volgende stuk uit te leggen. Als zorginstelling ontkom je niet aan de wettelijke eindverantwoordelijkheid.

Hoe kunnen instellingen zich beschermen tegen dit risico?

Het is van groot belang dat zorginstellingen zich bewust zijn van het risico van vervalste diploma's en de nodige maatregelen nemen om zich hier adequaat tegen te beschermen, zonder de bedrijfsprocessen onnodig te belasten. Een zorgvuldige screening van ZZP’ers voordat ze worden ingehuurd is hier van belang.

Zo’n zorgvuldige screening omvat het verifiëren van de diploma's, certificaten, VOG’s en referenties van de tijdelijke zorgverleners en het uitvoeren van achtergrondcontroles om eventuele frauduleuze activiteiten op te sporen. Dit dient op een transparante en controleerbare manier te gebeuren, zodat de zorginstellingen er de zekerheid uit kunnen putten dat hun verantwoordelijkheden goed worden afgedekt.

Door de vele en vaak gedecentraliseerde planningen alsook de krapte op de arbeidsmarkt kan het werken op een gestandaardiseerde manier helpen bij het voldoe aan die controle plicht.

Het eisen van een keurmerk voor een ZZP’er heeft tot op heden niet gewerkt, juist omdat het degelijk controleren nou eenmaal de nodige tijd met zich meebrengt. De kosten hiervan zijn niet te overzien voor één ZZP-er. Door een audit uit te voeren bij een bemiddelaar of opdrachtgever, borg je het volledige proces en verdeel je de kosten.

Hiervoor is DiplomaCheck ontwikkeld. Deze norm omvat het gehele onboarding en matching proces van een medewerker, waarbij controle op de kwalificaties en bijbehorende bewijslast, zoals diploma’s, certificaten, VOG, enz. centraal staat. De norm is in eerste instantie geschreven voor de ZZP-bemiddelaar en uitzendbureau. Hun inschrijving in een openbaar register toont aan dat ze op een continue en gedegen manier deze controles uitvoeren en dat proces ook jaarlijks door een onafhankelijke inspectie instelling laten toetsen aan de eisen.

Echter is het register ook beschikbaar voor zorginstellingen die haar eigen controle processen wenst te toetsen.

Daarnaast is het altijd verstandig samen te werken met ZZP-bemiddelaars die bewijzen zich aan de juiste, die te vinden zijn in het ZZP-bemiddeling keurmerk register van de NBBU.

Het belang van transparantie en controle in de zorgsector

Om de risico's van ZZP’ers de inzet van tijdelijke zorgverleners te minimaliseren, is transparantie en controle essentieel. De procedures en richtlijnen van Zorginstellingen voor het aannemen en inhuren van tijdelijke zorgverleners dienen goed aan te sluiten op de werkwijzen van bemiddelaars en uitzendbureaus. Dit omvat onder andere het vaststellen van kwalificatievereisten en het uitvoeren van screeningsprocedures. Ook dit wordt in de Diplomacheck norm geborgd.  

Hiermee kunnen zorginstellingen hun cultuur van integriteit en ethiek versterken,, waarin fraude en valsheid in geschrifte niet worden getolereerd. Door deze maatregelen te nemen, waarborgen zorginstellingen de veiligheid en kwaliteit van de zorg en bevorderen het vertrouwen van patiënten en naasten.

DiplomaCheck is het enige publieke register wat tegemoet komt aan deze transparantie, inmiddels zijn er twee bemiddelaars die gecertificeerd zijn en groeit het aantal aanvragen voor het uitvoeren van een audit.

Ben je geïnteresseerd in de norm? Neem dan contact op of vraag een offerte aan via de inspecterende instelling.